Theo thông tin từ Sở Tài chính TP. Đà Nẵng, nhiều nhà thầu đã đề nghị chấm dứt hợp đồng thi công các dự án đầu tư công giữa chừng, dẫn đến chậm trễ tiến độ và tác động xấu đến việc giải ngân vốn đầu tư công. Đặc biệt, các dự án như Khu tái định cư Bình Kỳ, hạ tầng kỹ thuật quỹ đất dọc Quốc lộ 1A, khu đô thị công nghệ FPT và tuyến đường 45 m… đã bị đình trệ do nhà thầu không thể tiếp tục thi công.
Nguyên nhân chính: Vật liệu xây dựng tăng đột biến, chi phí đội cao
Mục lục
Giá nguyên vật liệu xây dựng như cát, đá, bê tông, gạch không nung đồng loạt tăng mạnh. Một số trạm bê tông ximăng, bê tông nhựa Asphalt thậm chí phải dừng cung cấp vì không tìm được nguồn nguyên liệu. Các nhà thầu gặp khó khăn lớn trong việc điều chỉnh chi phí để tiếp tục công trình.
Ông Trần Trung Tuyến, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Đầu tư xây dựng Dacinco, chia sẻ nhiều nhà thầu nhỏ không thể chịu nổi chi phí đội, trong khi chi phí nhân công, kỹ thuật cũng tăng khiến họ buộc phải “dứt áo” giữa chừng. Ngược lại, các nhà thầu lớn có tiềm lực có thể chấp nhận lỗ để giữ uy tín và đảm bảo tiến độ
Vướng về giải phóng mặt bằng và nguồn vật liệu đất đắp
Một số dự án bị cản trở do giải phóng mặt bằng gặp khó và chưa có khu tái định cư hoàn thiện. Điển hình, Dự án Đường vành đai phía Bắc tại khu vực nối cầu Quảng Đà chỉ bàn giao được một phần mặt bằng, còn lại vướng mắc về nguồn gốc đất và thiếu khu tái định cư.
Đất đắp phục vụ thi công cũng thiếu hụt, các mỏ đất thương mại không đáp ứng đủ nhu cầu 500.000 m³, khiến nhà thầu không thể thi công đúng tiến độ. Theo công ty cổ phần xây dựng T&C Việt Nam thì điều này cũng ảnh hưởng chính tới công tác thi công, khiến các nhà thầu phải điêu đứng và không thể tìm được hướng giải quyết.
Thanh toán chậm, nhà thầu lâm vào khó khăn tài chính
Không chỉ vật tư tăng, nhiều nhà thầu còn phản ánh việc bị chủ đầu tư chậm thanh toán. Ví dụ, tại dự án chung cư nhà ở xã hội KCN Hòa Khánh, các đơn vị thi công đã hoàn thành phần việc nhưng vẫn chưa nhận đủ tiền từ khách hàng, dẫn đến gửi đơn “cầu cứu” cơ quan chức năng
Lãnh đạo Đà Nẵng khẳng định sẽ không chấp nhận nhà thầu yếu kém cố tình kéo dài thời gian thi công, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư. UBND thành phố yêu cầu rà soát và hỗ trợ vật liệu xây dựng, đồng thời sẵn sàng chấm dứt hợp đồng và chỉ định nhà thầu có năng lực thay thế, đảm bảo tiến độ
Bài học quản lý hiệu quả đầu tư công
Việc hàng loạt những đơn vị nhà thầu thi công xây dựng từ lớn đến nhỏ tại Đà Nẵng rút khỏi các dự án đầu tư công, thậm chí bỏ ngang không còn là vấn đề cục bộ. Điều này thực sự là vấn đề tổng hợp nghiêm trọng đòi hỏi tìm hướng giải quyết của cơ quan quản lý.
Những bài học rút ra đối với phương án hoạch định và trong quản lý hiệu quả của các dự án đầu tư công có thể kể đến đó là:
- Thống kê nhu cầu vật liệu: Các cơ quan liên quan cần rà soát nhu cầu vật liệu xây dựng, từ cát, đá đến đất đắp, để xây dựng phương án điều phối hợp lý
- Hỗ trợ nhà thầu về nguồn vật liệu: Thành phố có thể kết nối nhà thầu với mỏ vật liệu đảm bảo chất lượng và giá cả hợp lý, giảm áp lực chi phí.
- Thanh toán kịp thời: Giải ngân đúng lịch, minh bạch phần thanh toán hoàn thành công trình là biện pháp hỗ trợ nhà thầu vượt qua khó khăn.
- Sàng lọc nhà thầu kỹ càng: Ưu tiên nhà thầu đã chứng minh năng lực tài chính và kỹ thuật, hạn chế trường hợp xin rút dự án giữa chừng. Nếu trường hợp khó khăn có thể tận dụng các nhà thầu ở địa phương khác, như sử dụng nhà thầu thi công thảm bê tông nhựa nóng tại Hà Nội nếu họ có thể đáp ứng.
- Tháo gỡ vướng mắc pháp lý: Đẩy mạnh tiến độ giải phóng mặt bằng, cấp giấy phép nhanh để không làm gián đoạn dự án.
Hy vọng tương lai
Việc nhiều nhà thầu xin rút khỏi dự án công ở Đà Nẵng là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ với ngành xây dựng và quản lý đầu tư công. Để không gây lãng phí, cần tạo môi trường thi công ổn định, đảm bảo quyền lợi nhà thầu, cũng như trách nhiệm giải ngân và chỉ đạo quyết liệt từ chính quyền. Khi điều kiện thực thi được khơi thông, các dự án sẽ có cơ hội vượt tiến độ, đúng kế hoạch và đem lại giá trị thực cho cộng đồng.